آیا در حال نوشتن بیزینس پلن و به دنبال روشی برای تحلیل و محاسبه نقطه سر به سر در طرح توجیهی خود هستید؟ شاید هم با مفهوم سر به سری آشنا نیستید و دقیقا نمی دانید که نقطه سر به سر چیست؟
یا اینکه نام نقطه سر به سر را در دانشگاه شنیده اید ولی روش و نحوه محاسبه نقطه سر به سر را نمی دانید! بهترین قیمتی که می توانید برای محصولاتتان تعیین کنید و در عین حال کسب وکار سودآوری داشته باشید، چه میزان خواهد بود؟
برای پاسخ به این سوالات و چندین سوال دیگر در مورد نقطه سر به سر، فواید و محدودیت های آن کافیست تنها چند دقیقه زمان بگذارید و این مقاله را تا انتها بخوانید. به علاوه اگر از طرفداران ابزارهای کاربردی کسب وکار و یادگیری مفاهیم به شکل خودآموز می باشید، در انتهای این مقاله ابزاری ویژه را به شما معرفی خواهیم کرد.
نقطه سر به سر (Break-Even Point) به معنای نقطه ای است که در آن مجموع هزینه ها با مجموع درآمدها برابر می شود. این عدد به کمک سطح و تعداد محصولات یا خدمات تولید شده در طول فرایند تولید یا یک دوره مالی تعیین می شود که در آن درآمد ایجاد شده با هزینه های رخ داده برابر است و درآمد خالص در آن دوره صفر است.
به عنوان مثال نقطه سر به سر یک کسب وکار بر مبنای سطح تولید ممکن است 5000 واحد محصول باشد و بر مبنای دوره مالی ممکن است 6 ماه پس از شروع فروش محصول در نظر گرفته شود. ما در این مقاله به صورت خاص به نقطه سر به سر بر مبنای تعداد واحدهای محصول یا خدمت تولید و ارائه شده می پردازیم.
به زبان ساده نقطه سر به سری یعنی سازمان نه پولی به دست می آورد و نه از دست می دهد بلکه به سر به سری رسیده است.
اولین هدف هر شرکتی دستیابی به نقطه سر به سر در کمترین زمان ممکن و با بیشترین کارآیی است. در این نقطه ضرر متوقف می شود و سودآوری شروع می شود. نقطه سر به سر به شما کمک خواهد کرد تا بفهمید کسب وکار شما در صورت چه میزان کاهش در فروش همچنان سر پا باقی می ماند. به کمک این تحلیل حتی می توانید تغییراتی که با تغییر قیمت محصول، در سود اتفاق می افتد، را تشخیص دهید.
با محاسبه نقطه سر به سر می توانید اهداف فروش خود را با توجه به ظرفیت بازار تعیین کنید و میزان فروش برای دستیابی به بیشترین سود ممکن حتی پس از آن را تعیین نمایید.
کاربرد نقطه سر به سر در کسب وکار
هر کسب و کاری به دنبال رسیدن به نقطه سر به سر به سریع ترین شکل ممکن و با بیشترین کارآیی است. این نقطه، میزانی از فروش است که در آن ضرر متوقف و سودآوری آغاز می شود.
محاسبه نقطه سر به سر به خصوص برای افرادی که پیش زمینه خاصی در رشته های مدیریتی ندارند عموما کار دشواری است، اما نگران نباشید امروز شما می توانید این عدد را به کمک روش ها و ابزارهای مختلف محاسبه نقطه سر به سر در اکسل به سادگی پیدا کنید. محاسبه نقطه سر به سر در کسب وکار کاربردهای زیر را دارد:
- یکی از کاربردهای نقطه سر به سر، تعیین ضرر و زیانی است که یک کسب و کار می تواند در صورت افت رقم فروش تحمل کند.
- از این مفهوم برای سنجش تغییر در سودآوری، در صورت جایگزینی اتوماسیون که یک هزینه ثابت است، با نیروی کار که یک هزینه متغیر است، استفاده می شود.
- از نقطه سر به سر برای تشخیص تغییراتی که در میزان سود در صورت تغییر در قیمت محصولات یا خدمات شرکت ایجاد می شود، استفاده خواهد شد.
- در نهایت نقطه سر به سر به تعیین ظرفیت باقیمانده پس از رسیدن به آن کمک خواهد کرد. دانستن این موضوع به شرکت کمک می کند تا در مورد حداکثر سود قابل دسترسی آگاهی بیابد.
عواملی که منجر به افزایش نقطه سر به سری می شوند:
- افزایش فروش، از آن جهت که شرکت برای پاسخگویی به نیاز مخاطبان و تقاضای بازار باید بر تولید خود بیفزاید که تبعا منجر به افزایش هزینه تولید می شود.
- تعمیر تجهیزات و دستگاه ها،کاهش ظرفیت تولید، منجر به فروش محصولات کمتر و در نتیجه درآمد زایی کمتر شده و همچنین هزینه تعمیرات نیز منجر به افزایش نقطه سر به سری می شود.
- افزایش هزینه های تولید، این هزینه ها ممکن است شامل افزایش هزینه مواد اولیه، اجاره محل، افزایش حقوق کارکنان و … باشند.
عواملی که منجر به کاهش نقطه سر به سری می شوند:
- افزایش قیمت محصول یا خدمت
- تحلیل حاشیه سود و فروش محصولات با بیشترین حاشیه سود
- قیمت گذاری و طرح های ترفیعی
- برونسپاری تولید
- تحلیل هزینه های ثابت و متغیر
مزایای تحلیل و محاسبه نقطه سر به سر
نقطه سر به سر فواید و کاربردهای فراوان و متفاوتی در کسب وکارهای گوناگون دارد. برخی از مزایای محاسبه نقطه سر به سر در ادامه آورده شده است :
- مفهوم نقطه سر به سر تخمین دقیقی از تعداد واحدهای مورد نیاز که باید به فروش برسند تا سازمان واقعا شروع به سودآوری نماید را به شما ارائه می کند.
- این نقطه به شما کمک خواهد کرد تا هزینه های ثابت و متغیر را شناسایی و میان آنها هماهنگی ایجاد نمایید.
- این نقطه یک ابزار اندازه گیری است که برای تعیین اهداف فروش، به شکل موثر مورد استفاده قرار می گیرد.
- نقطه سر به سر می تواند پیامدهایی که یک هزینه یا افزایش کارآیی بر میزان سودآوری یک کسب وکار دارند، پیش بینی کند.
- این معیار می تواند به شرکت در محاسبه سود (ضرر) شکل گرفته در سطوح مختلف فروش و تولید کمک کند.
- سازمان ها می توانند از آن برای ارزیابی میزان تقاضای آتی استفاده کنند. اگر رسیدن به نقطه سر به سری بیشتر از بازه ی زمانی تعیین شده بر اساس تقاضای تخمین زده شده باشد، این یعنی” ضرر” و شرکت احتمالا باید تولید را متوقف کند یا تغییراتی اساسی برای افزایش تقاضا انجام دهد.
- نقطه سر به سر کمک می کند تا شما اثرات احتمالی تغییر در قیمت فروش محصول یا خدمت را پیش بینی نمایید.
- اطلاعات به دست آمده از تجزیه و تحلیل نقطه سر به سر در تصمیم گیری های مهم مدیریتی به کمک شما می آیند. به عنوان مثال می توان به اقدام برای دریافت وام، قیمت گذاری محصول (خدمت) یا شرکت در مناقصه ها و مزایده ها اشاره کرد.
محدودیت های تحلیل و محاسبه نقطه سر به سر
توجه کنید که تحلیل نقطه سر به سر مانند هر تحلیل مالی دیگری دارای محدودیت ها و معایبی نیز می باشد. در ادامه به برخی از محدودیت های تحلیل آن می پردازیم:
- نقطه سر به سر بر مبنای این فرض محاسبه می شود که درآمد و هزینه ها با تولید تغییر نخواهند کرد.
- در تجزیه و تحلیل نقطه سر به سر فرض می شود که فروش و تولید همواره ثابت هستند که در عمل غیر ممکن است.
- یکی از محدودیت های محاسبه نقطه سر به سر با این روش، این است که از این تحلیل تنها برای یک محصول یا خدمت می توان استفاده کرد و اگر شرکتی چندین محصول تولید کند در محاسبه نقطه سر به سر با دردسرهایی مواجه خواهد شد و لازم است از مدل های دیگری استفاده کند.
- این فرض که قیمت فروش فارغ از سطح و میزان تولید همواره ثابت خواهد ماند، غیرعملی است.
- ایجاد جداول سر به سری و استخراج نقطه سر به سر یک فرایند زمانبر است. (ما با ارائه بسته تحلیل نقطه سر به سر در اکسل، زمان مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل و محاسبه نقطه سر به سر را برای شما به حداقل رسانده ایم!)
- گاهی اوقات برخی از سازمان ها با بیش از اندازه در نظر گرفتن اهداف فروش پس از محاسبه آن به کمک فرمول نقطه سر به سر منجر به افزایش استرس در میان کارکنان خود می شوند.
حال که فهمیدید نقطه سر به سر چیست و با مزایا، معایب و کاربردهای مختلف آن آشنا شدید، نوبت به محاسبه و تحلیل نقطه سر به سر می رسد.
نمودار نقطه سر به سر
یکی از روش های پرکاربرد در نمایش مفهوم نقطه سر به سر به ویژه در طرح های توجیهی کسب وکار که در آن حجم زیادی از اطلاعات به افراد ارائه می شود، استفاده از نمودارها و تصاویر است.
البته که جزییات و جداول ریز محاسبه نقطه سر به سر در اکسل نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است، ولی اولین چیزی که در کوتاه ترین زمان ممکن توجه مخاطب را جلب کرده و میزان نقطه سر به سر را به ساده ترین شکل ممکن نشان می دهد، نمودار نقطه سر به سر است.
نمودار نقطه سر به سری، نموداری است که در آن حجم و میزان فروشی که در آن کل هزینه ها با درآمد فروش برابر خواهد شد، نشان داده می شود. نمودار نقطه سر به سر شامل یک محور افقی است که روی آن تعداد یا حجم محصول یا خدمت نشان داده می شود و دارای یک محور عمودی با عنوان درآمد/هزینه است.
مطابق نمودار نقطه سر به سر زیر، قبل از نقطه سر به سر ضرر و زیان و بعد از آن سود اتفاق می افتد. از این نمودار برای نمایش توانمندی کسب وکار در کسب سود با توجه به ساختار هزینه ای فعلی آن استفاده می شود.
نحوه محاسبه نقطه سر به سری
نقطه سر به سری بر مبنای واحد کالا یا خدمات تولید شده در ساده ترین حالت بر اساس فرمول زیر محاسبه می شود:
هزینه های ثابت = نقطه سر به سر
(هزینه های متغیر – قیمت کالا)
براین اساس لازم است قیمت های مختلف را برای کالا یا خدمات خود در نظر گرفته و با توجه به هزینه ثابت و متغیر مشخص کنید با تولید و فروش چه تعداد کالا به نقطه سر به سری خواهید رسید.
در طول فرآیند محاسبه نقطه سر به سر، علاوه بر تخمین تعداد کالای مورد نیاز جهت برابری میزان کل فروش با کل هزینه، آنچه برای مدیران برند و محصول و صاحبان کسب و کارها اهمیت دارد، امکان مقایسه سناریوهای مختلف در رسیدن به آن است.
به عنوان مثال مدیران بازاریابی بر اساس استراتژی بازاریابی خود در مرحله لانچ محصول به دنبال قیمت گذاری محصول هستند، حال با استفاده از تحقیقات بازار رنجی از قیمت را برآورد کرده اند اما با استفاده از تحلیل و محاسبه نقطه سر به سر می توانند مناسب ترین قیمت را انتخاب کنند، به همین دلیل وجود ابزاری برای تحلیل نقطه سر به سری می تواند کمک شایانی به تصمیم گیری مدیران بازاریابی و برندینگ کند.
از این رو برای محاسبه نقطه سر به سر از فایل های اکسل فرمول بندی شده استفاده میشود تا با تغییر داده های ورودی امکان بررسی نتایج مختلف برای تصمیم گیرندگان فراهم شود تا استراتژی و سناریوهای تولیدی و فروش خود را به صورت کارآمد مشخص کنند.
ایجاد جداول سر به سری و استخراج نقطه سر به سر یک فرایند زمانبر و در برخی موارد کمی پیچیده است. از اینرو پیرو نیاز شناسایی شده در بازار، به خصوص در کسب و کارهای کوچک و برندهایی که به دنبال لانچ محصول هستند، بسته ایی تحت عنوان ” ابزار تحلیل نقطه سر به سر بر اساس تعداد واحد تولید شده ” آماده کرده ایم، تا زمان مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل نقطه سر به سر را برای شما به حداقل برسانیم و با ایجاد امکان محاسبه و مقایسه حالت های مختلف شما را در امر تصمیم گیری یاری دهیم.
این بسته، شامل فایل اکسل فرمول بندی شده جهت محاسبه نقطه سر به سر در اکسل به همراه خروجی های نموداری، و راهنمای استفاده از فایل به زبان ساده می باشد، که به شما کمک خواهد کرد تا بتوانید در کمترین زمان نقطه سر به سر کسب وکار خود را براساس واحد تولیدی محاسبه نمایید.
