Search
Close this search box.

برنامه ریزی استراتژیک چیست و مراحل تدوین برنامه استراتژیک

برنامه ریزی استراتژیک Strategic Planning  هنر خلق و تعیین استراتژی کسب و کار، پیاده سازی آن و ارزیابی نتایج برنامه های اجرا شده در راستای اهداف کلی و بلند مدت و نیاز های کسب و کار است.

ممکن است برایتان سوال ایجاد شود که چه زمانی به تدوین استراتژیک پلن نیاز است؟ در واقع هر کسب و کاری که به دنبال باقی ماندن و پیشرفت کردن در بازار است باید طبق برنامه استراتژیک پیش برود.

ماموریت اصلی برنامه ریزی راهبردی چیست؟ سندی است که جهت گیری یک سازمان را تعیین می کند و بسته به اندازه و پیچیدگی هر کسب و کار می تواند از یک صفحه تا چندین فایل قطور را پر کند.

برنامه استراتژیک کمک می کند جواب سوالات زیر را برای کسب و کارتان پیدا کرده و راهکارهایی کارآمد را برای آنها به کار ببرید،

سوالاتی مانند: ماموریت اصلی برند چیست؟ باید چه حس و تجربه ای را در مخاطبان خلق کند؟ آیا باید همین کار را ادامه دهیم یا باید خط تولید، روش فروش یا استراتژی های بازاریابی را تغییر دهیم؟ چگونه میتوان با استفاده از تجربه مشتریان برند را متمایز کرد؟ تأثیر عوامل اجتماعی، سیاسی، تکنولوژیکی و سایر عوامل محیطی بر عملکرد ما چیست؟ آیا آمادگی پذیرش تغییرات را داریم؟ و …

بیشتر مدیران می توانند از داشتن یک برنامه استراتژیک بهره مند شوند. در واقع روند تهیه یک برنامه استراتژیک برای مدیران و تیم ها فرصتی را فراهم می آورند که چند قدم به عقب برگردند، کسب و کارشان را ارزیابی کنند و ببینند در حال حاضر کجا هستند، به کجا می خواهند بروند و با پیش بینی شرایط آینده به احتمال زیاد به چه جایگاهی خواهند رسید و به این صورت کسب و کارشان را مدیریت کنند.

برنامه ریزی استراتژیک چیست و مراحل تدوین برنامه استراتژیک - بیلاودمارکتینگ

بیشتر بخوانید:  مدیریت استراتژیک چیست و انواع مدل های مدیریت استراتژیک

با دانستن اینکه کجا هستیم و به کجا می خواهیم برویم میتوانیم با توجه به نقاط قوت و ضعف سازمان، از تهدیدها و فرصت های محیط پیرامونی به نفع اهداف خود استفاده کنیم.

بدون داشتن یک برنامه ریزی استراتژیک کارها و وظایف به صورت روزانه و با رویکردی کوتاه مدت انجام می شود و در حقیقت داشتن هدف و اولویت کاری احساس نمی شود.

برنامه ریزی راهبردی فعالیتی است که در سطح مدیریت ارشد سازمان ها به طور مداوم صورت می پذیرد. هر زمان که سازمانی می خواهد نرخ رشد خود را افزایش دهد، عملکرد خود را تغییر دهد، سیستم مدیریت دانش خود را بهبود بخشد، هماهنگی و یکپارچگی فعالیت های بخش های مختلف را فراهم سازد و یا نارضایتی را از سازمان خود دور کند، برنامه استراتژیک چاره کار است.

مزیت های برنامه ریزی استراتژیک

استفاده از استراتژیک پلن برای انجام فرآیندهای کسب و کار مزایای قابل توجهی را برای شما به همراه خواهد آورد، در ادامه برخی از آنها را مرور می کنیم:

مزایای مالی

شرکت هایی که برنامه ریزی راهبردی یا استراتژیک دارند، فروش خوب، هزینه های کمتر، EPS  بالا (درآمد به ازای هر سهم) و سود بالایی دارند. امروزه شرکت های بزرگ بسیاری دلیل اصلی موفقیت های مالی خود را مدیون برنامه ریزی استراتژیک هستند.

راهنمایی برای فعالیت های سازمانی

برنامه استراتژیک اعضا یک سازمان را به سمت اهداف سازمانی راهنمایی می کند، این فعالیت ها و تلاش ها در جهت اهداف بلند مدت به صورت متحد پیش می روند و به کارمندان کمک می کند تا آنچه می خواهند را انجام دهند و به آنچه می خواهند دست یابند و با تمرکز روی اهداف خاص باعث می شود که تمامی اعضا مسیری را که باید به سمت آن حرکت کنند را بدانند.

مزیت رقابتی

در دنیای رقابتی امروز، کسب و کارهایی که مزیت رقابتی دارند (ظرفیت مقابله با نیروهای رقابتی)، از فروش و عملکرد اقتصادی بهتری برخوردارند. این امر در صورت پیش بینی آینده امکان پذیر است.

آینده را می توان از طریق استراتژیک پلن پیش بینی کرد و این امر مدیران را قادر می سازد تا پیش از بروز مشکلات، آنها را پیش بینی کرده و راه حل ارائه دهند.

مزیت رقابتی برنامه ریزی استراتژیک - بیلاودمارکتینگ

به حداقل رساندن ریسک

برنامه ریزی راهبردی اطلاعات زیادی برای ارزیابی میزان ریسک، به حداقل رساندن ریسک و در واقع سرمایه گذاری در فرصت های تجاری امن را فراهم می کند. بنابراین احتمال خطا و هدف گذاری اشتباه کاهش می یابد.

ایجاد انگیزه و نوآوری

آماده سازی برنامه استراتژیک معمولا در سطح مدیران عالی رتبه صورت می پذیرد و این مدیران چون خود طراح این برنامه ریزی هستند، نه تنها به اهداف و استراتژی ها متعهد هستند بلکه به ایده های جدید برای اجرای بهتر استراتژی ها فکر می کنند که باعث ایجاد انگیزه و نوآوری می شود.

از طرف دیگر، وقتی افراد در سطوح پایین تر سازمانی احساس می کنند که تلاش های آنها در جهت رسیدن به اهداف سازمانی است، انگیزه و اشتیاق بیشتری در انجام وظایف خود به دست می آورند.

احساس رضایت در نیروی کار می تواند برای سازمان قدرت محسوب شود چون باعث صرفه جویی در هزینه های کلان سازمانی می شود این هزینه ها مثل هزینه غیبت های کارکنان، ترک کار نیروها و استخدام افراد جدید و … . بنابراین داشتن انگیزه در کارمندان باعث مشارکت بیشتر آنان در انجام وظایف و در نتیجه موجب افزایش نظم و انضباط، تقویت نیروی انسانی و اثربخشی سازمانی می شود.

استفاده بهینه از منابع

در هر کسب و کاری منابع محدود هستند، برنامه ریزی راهبردی کمک می کند که از این منابع به صورت بهینه در محل ها و زمان هایی که واقعا به آنها نیاز است جهت رسیدن به حداکثر بازدهی استفاده شود.

چگونگی تدوین برنامه استراتژیک

برنامه ریزی استراتژیک در هر کسب و کاری با توجه به اهداف و نیازهای آن به گونه ای انجام می شود که بتواند متناسب با وضعیت برند، اهداف کلان آن را محقق کند، بنابراین ممکن است سرفصل های گوناگونی در آن گنجانده شود. در ادامه برخی از مهمترین مواردی که پیشنهاد می شود در استراتژیک پلن لحاظ شوند، را بررسی خواهیم کرد:

بیانیه ماموریت

در حالیکه چشم انداز دیدگاه شما را از آینده کسب و کارتان برای مشتریان و ذینفعان تفسیر می کند، بیانیه ماموریت آنچه در حال حاضر انجام می شود را توصیف می کند و اغلب توضیح می دهد که کسب و کار چه کاری را، برای چه کسی و چگونه انجام می دهد.

تمرکز هر روزه بر روی ماموریت باید شما را قادر سازد تا به چشم انداز خود دست یابید. در واقع بیانیه ماموریت می تواند انتخاب های شما را گسترده و یا محدود سازد. بررسی بیانیه ی برند از آن جهت ضرورت دارد که لازم است استراتژی بازاریابی خود را به گونه ای انتخاب کنید که در جهت تقویت ماموریت برند و مستحکم کردن آن در بازار و ذهن مشتریان باشد.

بیانیه چشم انداز

چشم انداز در واقع پیش بینی آینده کسب و کار است. به همین ترتیب این آینده رویایی برای کسب و کار باید به روشی الهام بخش به کارمندان و مشتریان و سایر عناصر کسب و کار نیز ارتباط داشته باشد.

چشم انداز سازمان نیز باید به طور مرتبط بررسی و بازبینی شود تا مطمئن شویم که با واقعیت و روش فعلی مطابقت دارد یا خیر و همچنین برنامه ریزی های راهبردی در مسیر برند تدوین شوند.

اهداف بلندمدت

اهداف بلند مدت یک سطح پایین تر از چشم انداز قرار می گیرند و در واقع هدف هایی هستند که چگونگی برنامه ریزی برای دستیابی به چشم انداز را توصیف می کنند و معمولا برای سه تا پنج سال آینده مشخص می شوند و مستقیما با ماموریت و چشم انداز سازمان منطبق است.

اهداف بلندمدت نقاط عطفی هستند که یک شرکت برای هدایت فعالیت ها به سمت اهداف دوردست خود تعیین می کند. لازم است اهداف بلند مدت باید مشخص باشند تا بتوانید برنامه راهبردی خود در راستای توسعه و پیشبرد برند طراحی کنید.

اهداف بلندمدت برنامه ریزی استراتژیک - بیلاودمارکتینگ

اهداف سالانه

هر هدف بلند مدت باید چند هدف ساله داشته باشد که اهداف اصلی را پیش ببرند. برای آنکه اهداف به خوبی تعیین شوند باید دارای ویژگی های به اصطلاحSMART  باشند:

  • S، Specific : خاص و مشخص
  • M، Measurable : قابل اندازه گیری
  • A، Achievable : قابل دستیابی
  • R، Realistic : واقع بینانه
  • T، Time-Based : مبتنی بر زمان

بعد از آنکه اهداف یکساله خود را تعیین کردید، ممکن است هر کدام از این اهداف را به هدف های کوتاه مدت تقسیم کنید که اقدامات و اهداف را برای سه ماه آینده تعریف می کنند و به این ترتیب برنامه های دستیابی به اهداف کوتاه مدت، برنامه های عملیاتی شما خواهند بود. در واقع برنامه راهبردی به منظور تحقق این اهداف تعیین شده نوشته و تدوین می شود.

ارزیابی برند

پیشنهاد می شود قبل از اقدام به تعیین استراتژی ها و اقدام به برنامه ریزی های استراتژیک، ابتدا برند خود را ارزیابی کنید. ارزیابی برند می تواند در قالب انجام تحقیقات بازار، عارضه یابی برند، مصاحبه با مخاطبان و مشتریان، نظرسنجی از نیروهای انسانی، تحلیل بازار و روش های دیگر صورت گیرد.

هدف از انجام ارزیابی برند آن است که وضعیت فعلی برند مشخص شود، به این صورت نیازمندی های برند و اهدافی که باید در برنامه راهبردی لحاظ شوند، مشخص خواهند شد.

ارزش های اصلی و مزیت رقابتی

ارزش های اصلی در واقع اعتقادات، رفتارها و معیارهایی است که برند  شما را توصیف می کنند، آنچه برای برندتان ارزشمند است و شما را در تحقق چشم اندازتان همراهی می کند. مزیت رقابتی نیز ویژگی های خاصی است که شما را از رقبا متمایز می کند. لازم است این دو مورد را تعیین کنید تا رویکرد برند در تعیین برنامه های راهبردی و بازاریابی مشخص باشد.

آموزش برنامه بازاریابی

تجزیه و تحلیل SWOT

تجزیه و تحلیل SWOT یک ابزار و مدل بسیار پر کاربرد است و مخفف کلمات نقاط قوت (Strength)، نقاط ضعف (Weakness)، فرصت ها (Opportunities) و تهدیدها (Treads) است. تجزیه و تحلیل SWOT یک تحلیل موقعیتی است و در واقع موقعیت هر کسب و کار در بازار را مشخص می کند.

با استفاده از این مدل می توانید محیط داخلی و محیط خارجی کسب و کارتان را بررسی کنید. بررسی محیط داخلی نقاط قوت و ضعف را مشخص می کند و محیط خارجی نشان دهنده فرصت ها و تهدیدهایی است که بر کسب و کار اثر می گذارند. با شناخت این موارد و عواملی که روی کسب و کارتان اثر می گذارد می توانید استراتژی های عملیاتی را تعیین کرده و در برنامه ریزی های راهبردی خود آنها را لحاظ کنید.

تجزیه و تحلیل SWOT - بیلاودمارکتینگ

برنامه های عملیاتی

برای تحقق اهداف نیاز به برنامه ای دارید که شامل جزئیاتی برای رسیدن به هدف باشد. میزان جزئیات به میزان انعطاف پذیری که می خواهید مدیران و تیم داشته باشند، بستگی دارد.

هرچه جزئیات بیشتری را برای برنامه های عملیاتی در نظر بگیرید در واقع انعطاف پذیری و قدرت انتخاب و خلاقیت کمتری را برای کسانی که مسئول اجرای این برنامه و طرح هستند قائل می شوید. و هرچه جزئیات کمتری را در برنامه های عملیاتی مشخص کنید آزادی عمل بیشتری به تیم داده اید، اما در نظر داشته باشید که مشخص نکردن جزئیات برنامه های عملیاتی ممکن منجر به عدم تحقق درست اهداف شود. بنابراین توصیه می شود استانداردهایی را برای برنامه های اجرایی و عملیاتی در نظر بگیرد.

تعیین شاخص ها

یکی از اقدامات مهم به منظور اجرای کارآمد برنامه های عملیاتی تعیین شاخص های کلیدی عملکرد Key Performance Indicates  است.

به منظور اجرای اثربخش برنامه استراتژیک لازم است حتما KPI های اصلی را شناسایی و تعیین کنید، سپس نحوه ارزیابی آنها را مشخص کنید تا در طول اجرای فعالیت ها بتوانید پیشرفت خود را اندازه گیری کنید و متناسب با آن در صورت نیاز اقدامات صلاحی را بر روی برنامه راهبردی اعمال کنید.

به یاد داشته باشید، بهترین برنامه اجرایی استراتژیک بدون تعیین شاخص­های کلیدی ممکن است از مسیر خارج شده و نتوانند برند را به سر مقصد مطلوب برسانند، به علاوه تعیین KPI ها به شما کمک می کند ایرادات موجود در اجرای برنامه و  یا استراتژی های انتخاب شده را شناسایی و در جهت بهبود وضعیت برند اقدامات لازم را لحاظ کنید.

تعیین شاخص ها kpi - بیلاودمارکتینگ

در این زمینه گفته ای معروف وجود دارد که می گوید: چشم انداز بدون برنامه فقط یک رویا است و برنامه بدون چشم انداز تلاش بی ثمر است.

اما چشم انداز با برنامه می تواند جهان را تغییر دهد. در واقع شما زمانی می توانید برنامه استراتژیک خود را به درستی تدوین کنید که ابتدا از وضعیت فعلی برندتان اطلع کامل داشته باشید و در مرحله بعد بدانید هدفتان چیست و چه کار میخواهید بکنید، سپس با در نظر گیری استراتژی ها و شاخص های مناسب می توانید برنامه ریزی استراتژیک کسب و کارتان را در جهت رشد و توسعه آن به کار بگیرید.

بسیاری از کسب و کارهای موفق کار خود را از یک گاراژ شروع کردند و از طریق برنامه ریزی به غول های صنعت تبدیل شدند، مسیر موفقیت برای تمام کسب و کارها وجود دارد کافی است از مسیر درست حرکت کنید و بیراهه نروید.

سوالات متداول برای برنامه ریزی استراتژیک چیست و مراحل تدوین برنامه استراتژیک

معمولا مدیران بازاریابی، مدیران استراتژیک و مدیران برند افرادی هستند که در تدوین برنامه استراتژیک بیشترین نقش را دارند. در کسب و کارهای مختلف با توجه به اهداف، شرایط و وضعیت کسب و کار و نیروهای انسانی برند، افراد مختلفی این مسئولیت را برعهده می گیرند اما نکته حائز اهمیت آن است که این افراد باید دانش و تجربه کافی را در حوزه برنامه ریزی راهبردی داشته باشند. چنانچه متخصصان مورد نیاز جهت انجام این امر در کسب و کاری وجود نداشته باشد، بهترین راه کمک و مشاوره گرفتن از متخصصان بازاریابی و استراتژیست ها است.

همانطور که گفته شد، سرفصل هایی که در برنامه های استراتژیک لحاظ می شوند متناسب با وضعیت و اهداف کسب و کارها بسیار متفاوت است، بنابراین قالب و تمپلیتی که برای همه کسب و کارها کاربردی باشد وجود ندارد، اما ملزومات یک برنامه ریزی کاربردی استراتژیک شامل موارد زیر است:

  • ارزیابی و تعیین وضعیت فعلی برند
  • تعیین اهداف برند
  • تعیین استراتژی های بازاریابی
  • تعیین شاخص های ارزیابی
  • تعیین برنامه های زمانبندی

برنامه استراتژیک برای تمام کسب و کارها از استارت آپ ها تا کسب و کارهایی که به بلوغ رسیده اند مفید و کاربردی است. چراکه هریک از آنها به تناسب چرخه طول عمر محصول و وضعیت که در بازار و به نسبت رقبا دارند اهدافی را برای بقا یا رشد دارند، برنامه ریزی راهبردی به برندها و کسب و کارها کمک می کند در هر مرحله از کسب و کارشان به صورت کارآمد به تحقق اهداف خود بپردازند.

یک پاسخ

  1. سپاس از شما و مطلب خوبتان.
    آیا برنامه‌ استراتژیک و تفکر سیستمی به عنوان یک نقشه راه کارآمد برای موفقیت و پیشرفت شرکت‌های کوچک و متوسط SME ها در مواجهه با چالش‌ها و فرصت‌ها ضرورت دارد؟
    شرکت مشاوره کسب و کار نجات، ایران بینزینس ، مدیربان و یا حتی فرادرس استفاده از تکنیک‌ها و روش‌های بهینه برای برنامه‌ریزی استراتژیک را یک عامل موثر در توسعه کسب و کار پایدار می‌داند. چرا ؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *